Data als betaalmiddel voor beter advies? Volgens Daniel Proetel kan dat maar zo de nabije toekomst zijn. Vanwege zijn ervaring buiten de agrarische sector heeft hij als manager innovatieve softwareoplossingen bij Big Dutchman een frisse kijk op de ontwikkeling van digitalisering en data-uitwisseling in de pluimveehouderij. Dit interview is afgenomen door Robert Ten Karte voor het platform pluimveeweb.nl
Wat hebben digitalisering en data te maken met de agrarische sector en stalinrichting? “Ik was zeer verrast toen ik anderhalf jaar geleden werd gebeld door Big Dutchman met de vraag of ik voor ze wilde werken. Ik heb in het verleden veel ervaring opgedaan in de informatietechnologie en telecommunicatie, dus toen Big Dutchman zei dat ze dingen maakten van plastic en staal, vroeg me af waarvoor zij een computertechneut zoals ik nodig zouden hebben. Toen wist ik nog niet dat de dierhouderij, en de pluimveehouderij in het bijzonder, zo technisch was en zo veel data produceerde. Dat wekte mijn interesse.”
“Veel boeren schrijven informatie over bijvoorbeeld voederconsumptie en dierenartsenbezoeken op stalkaarten, en sturen deze informatie vervolgens door naar de slachterij. Door digitalisering verlopen deze processen veel efficiënter. Boeren gebruiken gewoon hun smartphone om informatie te noteren. Door directe data-uitwisseling kan de boer deze informatie real time analyseren op zijn laptop, en kan deze delen met zowel de slachterij als met de dierenarts. De dierenarts ontvangt dus waardevolle informatie over de diergezondheid zonder daadwerkelijk op de boerderij aanwezig te zijn.”
Er liggen dus nog een heleboel kansen voor de agrarische sector op het gebied van digitalisering en data?
“Absoluut! Stel je voor dat de niveaus van je voersilo’s continue worden gedeeld met de voerleverancier. Zodra het niveau onder een bepaald minimum komt, dan wordt er automatisch nieuw voer besteld bij de leverancier. Natuurlijk alleen zodra je daar zelf toestemming op hebt gegeven en op vooraf vastgelegde voorwaarden. Dat scheelt niet alleen tijd en moeite, maar zorgt ook voor optimalisatie van het productieproces.
Waar komt de trend van digitalisering in de agrarische sector eigenlijk vandaan? Is er een noodzaak om mee te gaan in de digitale ontwikkeling van andere sectoren?
“Dat ligt aan de markt. In Duitsland bijvoorbeeld, een volwassen markt met een hoge levensstandaard, geven mensen steeds meer om dierwelzijn en volksgezondheid. Mensen willen precies weten waar hun voedsel vandaan komt. Digitalisering zorgt ervoor dat voedsel traceerbaar is. In andere regio’s in de wereld, zoals in Azië, wordt digitalisering vooral gebruikt om de productie te optimaliseren.”
“De drijfveer van digitalisatie en industrialisatie is niet meer het optimaliseren van processen, maar het optimaliseren van volledige waardeketens”
Is het dan niet zo dat ook in Europa digitalisering wordt gebruikt om de productie te optimaliseren?
“Jawel, maar de reden en de insteek zijn anders. In China en de rest van Azië heeft het vooral te maken met de groeiende welvaart. Er is meer vraag naar dierlijke eiwitten en daar willen ze zo snel mogelijk zo veel mogelijk van produceren. In Europa heb je daarentegen ook te maken met acceptatie en beperkende maatregelen in het kader van dierwelzijn en milieu. In Europa is er dus sprake van optimalisatie binnen bepaalde kaders.
“Maar er zit ook een ander aspect aan digitalisering. We leven, in ieder geval in Europa, in een tijd waarin voedsel traceerbaar moet zijn in de gehele keten en waarin boeren rekening moeten houden met de rest van de keten. Daarvoor moeten de verschillende schakels in de keten samenwerken en data uitwisselen. Ik ben ervan overtuigd dat de drijfveer van industrialisatie wat betreft ‘industrie 4.0’ niet meer gaat om het optimaliseren van processen, maar het optimaliseren van volledige waardeketens.”
“Er is sprake van ontzettend veel ‘dedigitalisering’ aan het hek van de boerderij”
Wat betreft digitalisering en data-uitwisseling schijnt de agrarische sector achter te lopen op andere sectoren. Hoe staan we er nu voor, zijn we een inhaalslag aan het maken?
“Ik zou zeggen dat we over het algemeen op dit moment nog zo’n 5 jaar achterlopen op andere sectoren, maar dat is erg afhankelijk van waar en hoe je kijkt. Toen ik begon bij Big Dutchman ontdekte ik dat er sprake was van ontzettend veel ‘dedigitalisering’ aan het hek van de boerderij. Op een boerderij zijn bijvoorbeeld allerlei digitale systemen die digitale data verzamelen op de computer. En vervolgens schrijft een boer deze gegevens met pen over op een stalkaart.”
“Maar dan wordt het vaak nog erger, want vervolgens faxt hij de stalkaart naar iemand anders, die op zijn beurt de gegevens weer overtypt in de computer! Waar het om gaat: je hebt de digitale data al, dus waarom een hoop tijd verspillen en niet gewoon de data gebruiken?”
Waarom zijn boeren zo voorzichtig met het delen van hun data?
“Omdat we het in de agrarische waardeketen nog niet mogelijk hebben gemaakt om de boer ervan te overtuigen dat hun data veilig is. Ik geloof dat er in data een heleboel geheimen kunnen schuilen, bijvoorbeeld bedrijfsinformatie die boeren om allerlei redenen niet willen delen met anderen, in ieder geval niet meer dan nodig is. En dat is ontzettend zonde, want data kan ontzettend waardevol zijn voor volgende stappen in de waardeketen. Maar ik denk ook dat veel boeren niet verder durven te kijken uit angst voor misbruik van hun data.”
“Boeren zijn nog onvoldoende bewust van de voordelen van digitalisering en het delen van data. Dat merkten we bijvoorbeeld bij onze zoektocht naar testpersonen voor onze app FarmBookpro, die pluimveehouders inzicht geeft in hun eigen data. We wilden mensen meenemen op onze ‘digitale reis’ en samen met hen digitale producten ontwikkelen om hun bedrijfsvoering te optimaliseren. En dan wordt het uitdagend, want dan moet je hen eerst overtuigen dat het zinvol is om data te delen met andere partijen in de waardeketen, en dat dit voor alle partijen in de keten waarde oplevert, in het bijzonder voor de boer zelf.”
“50% van de gebruikers van onze app zitten in het buitenland. Ik denk dat vooral Nederland een belangrijke markt is voor apps die pluimveehouders de mogelijkheid geeft om data te verzamelen om waarde uit te creëren. Dat kan al door 6 waardes per dag te verzamelen, gewoon met de smartphone. Onze app biedt bovendien de mogelijkheid om de voeropname te volgen en informatie te documenteren voor dierenartsbezoeken. Met een druk op de knop kan de pluimveehouder rapportages maken en inzichten opdoen. Vanaf komende zomer kunnen gebruikers van BigFarmNet systemen van deze diensten gebruikmaken.
Hoe kunnen we boeren ervan overtuigen dat het delen van data zinvol is, en hen geruststellen dat hun data veilig is, ook bij andere partijen?
“Dat begint bij een zekere basiskennis over de noodzaak, kansen en mogelijkheden van data-uitwisseling. We kunnen tegenwoordig ontzettend indrukwekkende en technische oplossingen ontwikkelen, maar als je niet begrijpt waarom je de app nodig zou hebben dan weet je ook niet waarom of waarvoor je het zou moeten gebruiken.”
FarmBookpro is een nieuwe app
Hoe reageert Big Dutchman op digitalisering? Je noemde al de FarmBookpro app. Wat is dat precies?
“FarmBookpro is een nieuwe app die vleeskuikenhouders en kalkoenhouders helpt om op een eenvoudige manier hun productie in kaart te brengen en te analyseren. Temperatuur, vochtigheid, uitval, voer- en watercomsumptie – alles kan worden vastgelegd. Het enige wat een boer daarvoor nodig heeft, is zijn smartphone. Op basis van de vastgelegde data maakt FarmBookpro automatisch rapportages en PDF-overzichten om te printen of te e-mailen.”
“Alle data wordt weergegeven in grafieken op de FarmBookprowebsite. De boer kan zijn waardes eenvoudig vergelijken met de voorschriften van de broederij of voorgaande rondes. Het wordt heel eenvoudig om productie-efficiëntie en andere data in de gaten te houden. Dat geldt ook voor de bijbehorende documentatie. Dit bespaart tijd zodat de boer zich kan focussen op dat wat het belangrijkste voor hem is: de dieren.”
“Het maakt niet uit welke inrichting en systemen je gebruikt in de stal, of als een boer verschillende stallen en locaties inzichtelijk wil maken. De boer kan ook zelf bepalen welke rechten iemand krijgt, dus of iemand alleen data kan inzien of ook data kan invoeren. Ik denk dat we wel kunnen zeggen dat we met FarmBookpro op een hele praktische manier digitalisering en data-uitwisseling hebben ingezet, wat écht toegevoegde waarde heeft voor de boer.”
Hoe reageren boeren op FarmBookpro?
“Ik heb een mooi voorbeeld. Een boer die FarmBookpro voor ons testte besloot dat hij zijn dierenarts toegang wilde geven tot zijn data. Dan hoefde de boer namelijk niet meer zelf de stalkaarten in te vullen. Bovendien hoefde de dierenarts minder vaak op zijn bedrijf te komen, en de keren dat hij er wel was werden de bezoeken een stuk effectiever.”
“Een andere klant van FarmBookpro liet me zijn dagelijkse statistieken zien en zei: ‘Ik verzamel alle data van de kuikens vanaf de geboorte. Die schrijf ik op, ik pak een kop koffie en ik ga een uurtje op zoek naar verbanden in de getallen’. Dus ik vroeg hem ‘waarom een uur?’. Toen liet ik hem al zijn kerngetallen zien, maar dan in een grafiek. Hij zag meteen allerlei verbanden waar hij normaal gesproken een uur over deed om ze te vinden. Mensen zijn visueel ingesteld, en dat was waar Big Dutchman om de hoek kwam kijken: het visueel maken van data.”
“We weten dat Nederlandse boeren ook erg enthousiast zijn over digitale oplossingen om hun bedrijfsvoering te optimaliseren. Daarom is Nederland een erg interessante markt voor FarmBookpro. Eén van onze volgende doelen is om de app in meerdere talen beschikbaar te maken, naast de Engelse en Duitse versie die we nu hebben.”
“Data hoort altijd in handen te zijn van de boer”
Hoe ziet digitalisering en data-uitwisseling eruit in een ideale wereld?
“Ik zou zeggen dat we in de toekomst in ieder geval systemen hebben waarbij elk los systeem data communiceert met ieder ander systeem binnen de waardeketen, ook die van partijen die buiten de boerderij staan, zoals slachterijen en supermarkten. Zo kunnen we precies zien waar ons voedsel vandaan komt en zijn systemen optimaal op elkaar afgestemd.”
“Maar misschien het belangrijkste in dit geheel is de regie over de data. Die hoort altijd in handen te zijn van de boer. Voor hem moet het duidelijk zijn wat het voordeel is van het delen van data. Zo kan hij bijvoorbeeld data aanbieden aan de voerleverancier. En als hij meer en specifiekere data aanlevert bij de voerleverancier, dan krijgt hij ook meer data terug over het voer.”
Dus data als een soort betaalmiddel?
“Zo zou je het kunnen zien. Maar omdat de oorspronkelijke data van de boer vandaan komt, heeft hij de waarde van de data in handen. Zo houdt hij de regie over wat hij met zijn data wil doen en wat hij ervoor terugkrijgt.”